Net op een ogenblik dat duizenden indignados overal ter wereld hun ongenoegen uiten over de miskleun van het neoliberalisme, verschijnt bij EPO een klein maar stevig boekje “de heruitvinding van de samenleving”.

Jan Blommaert, de schrijver, is hoogleraar taal, cultuur en Globalisering aan de universiteiten van Tilburg en Gent. Hij pleit a) voor een duidelijke herdefiniëring van de begrippen “links” en “rechts” en b) voor een duidelijk links antwoord op de rechtse crisis. Het werk is goed gestructureerd en logisch opgebouwd, zo logisch en duidelijk dat de zelfingenomen “logica” van het neoliberalisme met gemak ondermijnd wordt. Je moet in de samenleving je medestanders en je opponenten kennen, zegt Blommaert. Links is: wie strijdt voor vrede, rechtvaardigheid, solidariteit, gelijkheid en vrijheid. Rechts is iedereen die dat blokkeert of wenst te verhinderen.

Blommaert geeft heldere antwoorden op de populistische uitspraken van het rechtse beleid dat links verwijt een bedreiging te vormen voor de democratie. Links zou namelijk het debat over waarden steeds monopoliseren. Met een groot aantal voorbeelden bewijst Blommaert dat dit leugens zijn: links is namelijk nergens dominant aanwezig, maar is steeds vanuit de marge in de verdediging van de democratische waarden. En dat is niet enkel in dit land, maar ook in Europa en in de wereld.

Om de fundamentele debatten uit de weg te gaan heeft rechts een trucjesdoos: je laat de economische analyse achterwege en je verwijst steeds weer naar de verschillen en eigenaardigheden op het vlak van taal, cultuur, religie en huidskleur. De ware redenen voor het falen van een interculturele samenleving worden angstvallig verzwegen: namelijk de economische kansarmoede. Op die wijze is het rechts zelf dat voor het falen van de interculturele gedachte heeft gezorgd, en  niet andersom!

Blommaert wijst er trouwens fijntjes op dat in een neoliberalisme het werk van mensen niet wordt bestempeld als “loonkost”, maar als “loonlast”. Met andere woorden: Marx heeft weer eens gelijk!

Viona Westra

De heruitvinding van de samenleving – Jan Blommaert, EPO 2011, 158blz. 15€.