Een reis door het beloofde land.

Een titel van een boek die meteen vragen oproept: lacht de schrijver dat andere landsgedeelte uit? Heeft hij binnenpretjes of beschrijft hij met een onthutsend portret de landgenoten aan de andere kant van de taalgrens?

In 2003 ging Pascal Verbeken, schrijver en freelance journalist, (De Standaard, Humo…)op reis in het landsgedeelte dat hij had leren kennen uit een boek dat 100 jaar voorheen geschreven was door Auguste De Winne: “Door arm Vlaanderen”. Toen was Wallonië het rijke deel van België en trokken arme Vlamingen als economische asielzoekers de taalgrens over om werk te vinden in de Waalse industrie. Ze kwamen terecht in Luik, Charleroi, Seraing, La Louvière… de Borinage. Ze kwamen als underdogs in de zware industrie, maar ze verdienden hun kost en konden vrouw en kinderen laten overkomen.

Nu, 100 jaar later, ziet Pascal Verbeken een omgekeerde wereld. Dat arme Vlaanderen is niet langer een verpauperde kansloze regio, maar een modern, welgesteld en gesetteld landsgedeelte met lage werkloosheid, een toekomstgericht bedrijfsleven en een cultuur die oude traditionele waarden hoog in het vaandel draagt. De Walen hebben hun industrie laten verkommeren, hebben geen oog gehad voor vernieuwing en zaten in een krampachtig machtsspel gevangen van partijbonzen, vakbonden en industriële belangen.

De Vlamingen zijn ondertussen hun geschiedenis vergeten. Die armeluizenperiode is uit het geheugen gewist en enkel de guldensporenslag is de moeite waard om tot feestdag verheven te worden. Weg zijn de kommer en de kwel, weg de solidariteit tussen volkeren die elkaar rechthielden. Rijkdom geeft macht en macht leidt tot eigenbelang.

“Arm Wallonië” is een aangrijpend boek. Het beschrijft de teloorgang van een natie, de hebzucht van politieke clans, de enge visie van een landsgedeelte dat de ogen sloot voor wat er achter de grenzen te beleven valt. Het is ook aangrijpend voor Vlamingen die Wallonië enkel kennen als vakantieoord. Daar ga je op schoolreis en zet je de eerste skipasjes… Daar duik je in de grotten en heb je rivieren die klein en woelig zijn en aanzetten tot sportieve prestaties. Daar mag je sneller rijden, is het rustiger en goedkoper en kijken de politici je niet op de vingers. Je kunt er nog leven en het woord natuur is niet door de cultuur uitgevonden.

Eén keer thuisgekomen, leest die toerist de krant. Hij leest dat Vlaanderen Wallonië rechthoudt met steun, dat het Herrenvolk nu aan deze kant van de taalgrens ligt en de toerist is verward. Wat weet hij van de Borinage? Hij kent niet eens zijn eigen familie meer die jaren geleden in die richting vertrokken is… en gek genoeg zo weinig van zich liet horen achteraf.

“Arm Wallonië” ontroert. Wie in stilte meegesleept wordt door de tientallen verhalen van de getuigen die door Pascal Verbeken zijn gezocht en ontdekt, kan niet zomaar toekijken en berusten.

Nieuwe vragen dienen zicht aan: het tij kan keren… wat dan? Waarom deze broeders loslaten? Zij kunnen bondgenoten worden in een gezamenlijk project voor een leuker België!

Wie “Arm Wallonië” nu leest, begrijpt ook beter waarom de regeringsvorming zo moeilijk ligt. De argwaan van het zuiden ten opzichte van het nu rijkere noorden wordt zo evident.

Het ongemak om met formateurs-nieuwe-stijl om te gaan  wordt begrijpelijk.

“Arm Wallonië” is een must voor iedereen met een warm en open hart. Een ideale remedie ook tegen ijdeltuiten, pauwengedrag en kleinburgerlijk nationalisme.

Het August Vermeylenfonds maakte een radioprogramma over dit boek. We hadden op 5 juli een studiogesprek met Pascal Verbeken. De volledige tekst kan je aanvragen via info@vermeylenfonds.be of is te bekijken op www.vermeylenfonds.be. Het boek is uitgegeven bij Meulenhoff/Manteau  en werd gesteund door het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere journalistiek. (www.fondspascaldecroos.be) Michiel hendryckx is fotograaf van dienst.

Viona westra.