Bart Caron, die nu groen parlementslid is, heeft in het verleden zijn stempel mee gedrukt op het cultuurbeleid in Vlaanderen, toen hij onder meer de rechterhand van minister Bert Anciaux was. Het gaat dus over cultuur, cultuurpolitiek, subsidiëring, kunsten en erfgoed en sociaal-cultureel werk en hun rol in de maatschappij. Een hele uitdaging waarvoor de betrokken schrijver alle munitie uit de schuif moet halen. Hij heeft, als politicus, als bestuurder, als kunstenaar en schrijver natuurlijk het voordeel dat hij het wereldje van binnen en buiten kent en doorziet. En hij spuit zowel zijn wrevel als zijn enthousiasme binnen dit werk, dat niet alleen een academisch stuk is geworden waarin geen enkel cultureel begrip onbesproken blijft, maar ook een duik in de geschiedenis van de culturele filosofie. Enkel de erudiete lezer, die dagelijks met dit wereldje te maken krijgt, houdt het vol.
Het is een rijk-gestoffeerd werk dat de vinger op vele wonden legt, zoals Jos Geysels in zijn nawoord zegt: “Liever een meningsverschil over de rol van de kunsten dan de cultuur eensgezind naar de achterkamer verbannen””. Want daar gaat het over: cultuur wordt in de moderne, materialistische en op comfort gerichte maatschappij aangezien als een luxe, een versiering, een kers op de taart. Zonder die kers overleeft de taart het ook wel. Bart Caron benadrukt dat kunst en cultuur de fundamenten leveren voor een beschaafde maatschappij. Dus moet men de kunstenaars, zowel professionelen als amateurs, de middelen bieden om die fundamenten te beschermen en waar te maken… te vernieuwen ook.
Caron hekelt niet alleen het huidige Vlaamse cultuurbeleid, waarbij de minister in een vluchtreactie haar beslissingen in handen legt van experten en commissies die uiteindelijk moeten beslissen over de waarde van kunstenaars en hun producten. Trouwens, was dat in het verleden anders? En dan krijg je het gehakketak dat je dagelijks in het nieuws te zien en te lezen krijgt: zowel op het vlak van theatergezelschappen, muziekensembles, musea en literaire genootschappen, sociaal-cultureel werk en amateurverenigingen is het aanbod te groot en het financiële potje te klein. Welke criteria ga je hanteren? En op basis van welke filosofie? Pleit je dan voor wat minder geld voor vele aanvragers, of voor een ruimere pot voor een uitgekozen gezelschap? De schrijver durft daarbij in de clinch gaan met zijn eigen vroegere minister, Bert Anciaux, die hem in zijn nawoord weer lik op stuk geeft.
Dit is een handboek dat prima materiaal is om een goed debat over cultuur en filosofie op te zetten. Want daar ontbreekt het op dit ogenblik aan. Naast de toogpraat is een nieuw enthousiasme nodig voor een cultuurinteractie waar iedereen wijzer, beter en beschaafder van wordt. Er bestaan nog andere cultuuruitingen dan stand-upcomedy.
“Niet de kers op de taart” – Bart Caron – 2011 – uitg. Pelckmans – ISBN 978 90 289 6586 7
Viona westra